ข้อตกลงสันติภาพสหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ (UAE) - อิสราเอล สะท้อนอะไร

ที่มาภาพ: https://www.jpost.com/middle-east/uae-opposition-establishes-anti-normalization-group-against-israel-639722 (photo credit: MOHAMAD TOROKMAN/REUTERS)

สหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ (UAE) ตกลงปรับปรุงความสัมพันธ์กับอิสราเอล เพื่อหวังจะได้รับการสนับสนุนเพิ่มขึ้นจากสหรัฐฯโดยไม่คำนึงถึงผลการเลือกตั้งประธานาธิบดีในพฤศจิกายน 2020 ส่วนอิสราเอลตกลงระงับแผนการผนวกพื้นที่ฝั่งตะวันตกของแม่น้ำจอร์แดน (West Bank) ก็เพราะแผนการดังกล่าวต้องหยุดกลางคันหลังจากสหรัฐฯคัดค้าน ความตกลงครั้งนี้นอกจากช่วยเสริมสร้างความเข้มแข็งให้กับอิสราเอลและ UAE ในการต่อต้านอิทธิพลของอิหร่าน ยังทำให้ผู้นำ UAE เชื่อว่าจะช่วยเพิ่มอำนาจต่อรองของตนในการปิดล้อมกาตาร์และการที่ผู้นำ UAE สามารถทำข้อตกลงสันติภาพในครั้งนี้แสดงว่าไม่มีเสียงคัดค้านในประเทศ[1]

แถลงการณ์ร่วมอิสราเอล สหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ (UAE) และสหรัฐฯ เมื่อ 13 สิงหาคม 2020[2] ซึ่งผูกมัดการทำข้อตกลงสันติภาพระหว่างอิสราเอล – UAE สะท้อนถึงวิวัฒนาการอันยาวนานของความสัมพันธ์ระหว่างสองประเทศและความตระหนักถึงภัยคุกคามในภูมิภาคที่มาจากอิหร่านอย่างเห็นได้ชัด ผู้นำ UAE ต้องการให้อิสราเอลอ่อนข้อแก่ปาเลสไตน์โดยไม่ดำเนินแผนการผนวกดินแดนร้อยละ 30 ของฝั่งตะวันตกของแม่น้ำจอร์แดน แต่ข้อตกลงนี้มีคุณค่าเพียงเล็กน้อย เพราะแผนการผนวกพื้นที่ดังกล่าวต้องหยุดชะงักลงกลางคัน หลังจากรัฐบาลของประธานาธิบดีโดนัลด์ ทรัมป์คัดค้าน

 แม้มกุฎราชกุมาร Mohammad bin Zayid Al Nuhayyan (MBZ) ของ Abu Dhabi ผู้นำโดยพฤตินัยของ UAE เน้นย้ำว่าข้อตกลงดังกล่าวเป็นการ “ยุติ” การผนวกดินแดน แต่แถลงการณ์ร่วมสามฝ่ายผูกมัดให้อิสราเอล “ระงับ” การเคลื่อนไหวเท่านั้น ขณะที่ปาเลสไตน์มองว่าการเคลื่อนไหวของ UAE ไม่ได้ปกป้องวัตถุประสงค์ทางการเมืองระยะยาวของพวกตน แต่เป็นการเพิกถอนฉันทามติที่นำโดยซาอุดีอาระเบียในช่วงสองทศวรรษระบุว่า การปรับปรุงความสัมพันธ์ขั้นปกติระหว่างชาติอาหรับกับอิสราเอลจะขึ้นอยู่กับการตั้งถิ่นฐานของอิสราเอล – ปาเลสไตน์

วัตถุประสงค์หลักของผู้นำ UAE ในการปรับปรุงความสัมพันธ์กับอิสราเอลคงเป็นการเอาใจสหรัฐฯ หากประธานาธิบดีโดนัลด์ ทรัมป์ได้รับการเลือกตั้งอีกครั้ง UAE หวังว่าตนจะถูกมองว่าเป็นพันธมิตรสำคัญที่ช่วยให้ทรัมป์เดินหน้าในวาระที่สอง หากประธานาธิบดีทรัมป์พ่ายแพ้ UAE ก็จะพยายามลดความสูญเสียกับรัฐบาล Biden โดยการมีส่วนร่วมในความมั่นคงของอิสราเอลและช่วยเหลือสหรัฐฯในการปิดล้อมอิหร่าน

UAE มุ่งหวังด้วยว่าการทำความตกลงสันติภาพจะเอื้อต่อการพิจารณาคำขอซื้อเครื่องบินรบขั้นสูงรุ่น F-35 และโดรนติดอาวุธจากสหรัฐฯ ก่อนหน้านี้ UAE ได้จัดซื้อโดรนติดอาวุธจากจีนและผู้จัดหาอาวุธรายอื่น ๆ นอกจากนี้ผู้นำ UAE ยังประเมินว่าการเคลื่อนไหวดังกล่าวจะช่วยให้ได้รับการสนับสนุนจากสหรัฐฯในการปิดล้อมกาตาร์ต่อไป ทั้งนี้ UAE ซาอุดีอาระเบียและบาห์เรนได้ปิดล้อมน่านฟ้ากาตาร์และการสัญจรทางบกเป็นเวลาสามปี มีรายงานว่ารัฐบาลทรัมป์ผิดหวังกับการดื้อแพ่งของ UAE เกี่ยวกับข้อเสนอของสหรัฐฯที่จะยุติความแตกแยกภายในอ่าว

การปรับปรุงความสัมพันธ์ UAE – อิสราเอล สื่อถึงการแก้ไขปัญหาอิหร่านและ “พันธมิตรกลุ่มต่อต้าน (axis of resistance)” ในภูมิภาค ไม่เพียงประกอบด้วยอิหร่านและคลังแสงขีปนาวุธขนาดใหญ่และอาวุธนอกแบบเท่านั้น แต่ยังรวมถึงพันธมิตรที่หลากหลายและตัวแทนในภูมิภาคที่อิหร่านจัดหาจรวดและขีปนาวุธให้ นอกจากนี้อิหร่านยังมีศักยภาพในการพัฒนาอาวุธนิวเคลียร์ ทั้งนี้ อิสราเอลได้โจมตีกองกำลังติดอาวุธที่อิหร่านหนุนหลังในซีเรีย รวมทั้งในเลบานอนและอิรัก เพื่อป้องกันไม่ให้อิหร่านคุกคามดินแดนของอิสราเอล

กองกำลังอิหร่านโจมตีเรือบรรทุกน้ำมันของ UAE ในอ่าวเปอร์เซียในปี 2019 และ UAE เข้าร่วมในแนวร่วมที่นำโดยซาอุดีอาระเบียต่อสู้กับขบวนการ Houthi ในเยเมนที่อิหร่านหนุนหลัง การโจมตีโครงสร้างพื้นฐานน้ำมันของซาอุดีอาระเบียด้วยขีปนาวุธของอิหร่านในกันยายน 2019 สอแสดงว่าอิหร่านอาจเป็นภัยคุกคามดินแดน UAE การประกาศปรับปรุงความสัมพันธ์ดังกล่าว เป็นไปตามร่างข้อมติของสหรัฐฯเสนอให้คณะมนตรีความมั่นคงแห่งสหประชาชาติขยายระยะเวลาห้ามขายอาวุธให้แก่อิหร่าน

การเปิดให้อิหร่านสร้างสมอาวุธขึ้นใหม่ อาจเป็นการเพิ่มภัยคุกคามต่ออิสราเอลและ UAE เป็นที่ยอมรับว่าการปรับปรุงความสัมพันธ์อิสราเอล – UAE มีเป้าหมายที่อิหร่าน อย่างน้อยเห็นได้จากการที่ผู้นำสายแข็งกร้าวในเตหะรานข่มขู่ว่า การทรยศต่อปาเลสไตน์ ทำให้ UAE ตกเป็นเป้าหมายที่สุกงอมสำหรับการโจมตีโดยตัวแทนของอิหร่าน

ผู้นำ UAE ได้รับการสนับสนุนจากสาธารณชนอย่างเพียงพอที่จะปรับปรุงความสัมพันธ์กับอิสราเอล แม้มีการคัดค้านซึ่งถูกทำให้เงียบหายไป โดยเป็นที่ทราบกันดีว่ารัฐบาลได้เฝ้าตรวจสื่อสังคมออนไลน์ เพื่อตรวจตราความเห็นต่าง ในปี 2015 อิสราเอลเปิดสำนักงานใน Abu Dhabi เพื่ออำนวยความสะดวกการมีส่วนร่วมในสำนักงานพลังงานหมุนเวียนระหว่างประเทศ (International Renewable Energy Agency - IRENA) รัฐมนตรีของอิสราเอลรวมถึงรัฐมนตรีต่างประเทศ เจ้าหน้าที่รักษาความปลอดภัย นักกีฬา ผู้เชี่ยวชาญทางการแพทย์และคนอื่น ๆ ได้เดินทางไปเยือน UAE เป็นประจำ ความเกลียดชังอิสราเอลที่ฝังลึกของพลเมือง UAE ซึ่งอาจทำให้การฟื้นฟูความสัมพันธ์ซับซ้อนยิ่งขึ้นได้ถูกปราบปราม

UAE และอิสราเอลไม่มีข้อพิพาทเรื่องดินแดนระหว่างกันและกองกำลัง UAE ไม่ได้เข้าร่วมในสงครามใด ๆ ในการต่อต้านอิสราเอล ตรงกันข้ามกับอียิปต์และจอร์แดนซึ่งเป็นรัฐอาหรับที่ลงนามในข้อตกลงสันติภาพกับอิสราเอล แต่ในที่สุดข้อตกลงนั้นอาจจะเป็นการโฆษณามากกว่าสาระสำคัญ โดยเฉพาะอย่างยิ่งกลายเป็นตรายางเกี่ยวกับความเป็นหุ้นส่วนการทำงานที่มีอยู่แล้ว ซึ่งหลายคนตั้งคำถามว่า นี่เป็นชั้นเชิงการทูตหรือเป็นเพียงการประชาสัมพันธ์แบบผาดโผนเสี่ยงอันตราย

---

[1] ISRAEL-UAE DEAL: REAL DIPLOMACY OR PUBLIC RELATIONS STUNT? INTELBRIEF Monday, August 17, 2020 https://mailchi.mp/thesoufancenter/israel-uae-deal-real-diplomacy-or-public-relations-stunt?e=c4a0dc064a

[2] อิสราเอล - สหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ บรรลุข้อตกลงสันติภาพประวัติศาสตร์ BBC NEWS ไทย 13 สิงหาคม 2020 https://www.bbc.com/thai/international-53771281

About Kim
Kim is a retired civil servant, specializing in intelligence analysis. He loves productivity hacks, minimalist workflows and CSI series.