สงครามแย่งดินแดนและความพ่ายแพ้จิตและใจ (Losing Hearts and Minds) (ตอนที่ 2)

Israel-Hamas War Day 85 || Israeli Run Over at W. Bank Army Post; 165 People Killed in Gaza in Past Day, Hamas Says ที่มาภาพ: https://us18.campaign-archive.com/?e=37ba9c97cd&u=d3bceadb340d6af4daf1de00d&id=1081525382

รูปแบบทางประวัติศาสตร์ในฉนวนกาซากำลังเกิดขึ้นซ้ำรอย ปฏิบัติการทางทหารของอิสราเอลอย่างหนักนานกว่าสองเดือนแทบจะไม่ถูกยับยั้งโดยสหรัฐฯและภาคส่วนอื่น ๆ ของโลก แต่ผลลัพธ์ที่ได้เพียงเล็กน้อยและไม่สำคัญไม่ว่าจะมองจากมุมไหนใช้ตัวชี้วัดอะไร การสู้รบครั้งนี้ไม่ได้ทำให้กลุ่มฮามาสพ่ายแพ้แม้แต่น้อยหรือเพียงบางส่วน

การโจมตีทางอากาศและภาคพื้นดินของอิสราเอลสังหารนักรบฮามาสจำนวนมากถึง 5,000 คน (ตามข้อมูลของเจ้าหน้าที่อิสราเอล)[1] จากทั้งหมดประมาณ 30,000 คน ความสูญเสียเหล่านี้ไม่ได้ลดภัยคุกคามต่อพลเรือนอิสราเอลลงได้มากนัก เพราะการโจมตีเมื่อ 7 ตุลาคมพิสูจน์ว่า นักรบฮามาสเพียงไม่กี่ร้อยคนก็สามารถสร้างความหายนะให้กับชุมชนชาวอิสราเอล

สิ่งที่เลวร้ายยิ่งกว่านั้นคือ เจ้าหน้าที่อิสราเอลยอมรับว่า ปฏิบัติการทางทหารได้สังหารพลเรือนจำนวนมากเป็นสองเท่าของนักรบฮามาสทั้งหมดหรือกล่าวอีกนัยหนึ่ง อิสราเอลกำลังสร้างผู้ก่อการร้ายมากกว่าทำลาย เพราะพลเรือนผู้เสียชีวิตแต่ละคนมีครอบครัวและเพื่อนฝูงที่พร้อมจะเข้าร่วมกับกลุ่มฮามาสเพื่อแก้แค้น[2]

การจัดการกลุ่มฮามาสในฉนวนกาซาทำให้อิสราเอลตกอยู่ในภาวะกลืนไม่เข้าคายไม่ออกทางยุทธศาสตร์ (strategic quandary) ตลอดช่วงเวลากว่าทศวรรษที่ผ่านมา แม้อิสราเอลเอาชนะกลุ่มฮามาสได้ในทางการทหาร แต่ไม่สามารถโค่นล้มระบอบการปกครองของกลุ่มฮามาสที่ฝังรากลึก

ความมุ่งมั่นในการต่อสู้ของอิสราเอลในฉนวนกาซาไม่เคยได้ชัยชนะเด็ดขาด โดยไม่เสี่ยงต่อความเป็นไปได้ที่กลุ่มหัวรุนแรงสุดโต่งกว่าจะกลับมาปกครองฉนวนกาซา (อิสราเอลไม่ต้องการรับผิดชอบการปกครองฉนวนกาซาช่วงเกิดสุญญากาศทางอำนาจหลังความขัดแย้ง)

ยุทธศาสตร์ใหญ่ของอิสราเอลจึงเป็นการ “ถางหญ้าออกบางส่วน" และยอมรับว่าไม่สามารถแก้ไขปัญหาได้อย่างถาวร จึงมุ่งเป้าไปที่ผู้นำกลุ่มติดอาวุธปาเลสไตน์ซ้ำแล้วซ้ำเล่า เพื่อให้ความรุนแรงอยู่ในระดับที่สามารถจัดการได้[3]

การสู้รบในปี 2014 กลุ่มฮามาสใช้หน่วยจู่โจมขนาดเล็กแต่ติดอาวุธหนัก ปืนกล ขีปนาวุธนำวิถีต่อต้านรถถังและระเบิดมือ บางครั้งก็สวมใส่เครื่องแบบของ IDF เพื่อสร้างความเสียหายแก่การตั้งแถวขบวนรบที่ดีที่สุดของอิสราเอล

หน่วยงานคลังสมองของสหรัฐฯ (Rand Corporation) ระบุว่า “กลุ่มฮามาสต่อต้านกองกำลังภาคพื้นดินของอิสราเอลโดยใช้ทักษะการปรับตัวและดำเนินการอย่างสอดคล้องกัน” และตั้งข้อสังเกตว่า “นักรบฮามาสสมัครใจต่อสู้ระยะประชิดกับกองกำลังอิสราเอลโดยปฏิบัติภารกิจแทรกซึมและซุ่มโจมตีด้วยความมุ่งมั่น”[4]

โครงสร้างพื้นฐานทางทหารของกลุ่มฮามาสมิได้ถูกรื้อถอนอย่างมีนัยสำคัญ แม้หลังปฏิบัติการอัล-ชิฟาที่คุยโม้โอ้อวดกันอย่างมาก อิสราเอลกล่าวหากลุ่มฮามาสว่าใช้โรงพยาบาลเป็นฐานปฏิบัติการ วิดีโอที่เผยแพร่โดย IDF แสดงให้เห็นว่าอิสราเอลได้ยึดและทำลายทางเข้าอุโมงค์หลายแห่งของกลุ่มฮามาส

แต่ในที่สุดสิ่งก่อสร้างเหล่านี้สามารถซ่อมแซมให้กลับคืนสภาพเดิมได้ ที่สำคัญกว่านั้นผู้นำและนักรบของกลุ่มฮามาสอาจหลบหนีไปก่อนก่อนที่ IDF จะเข้ามา หมายความว่า “นักรบฮามาส” อันเป็นโครงสร้างสำคัญที่สุดของกลุ่มรอดชีวิตและอาจผสมกลมกลืนกับประชาชนพลเรือน เพื่อรอเวลากลับมาต่อสู้อีกครั้งเมื่อโอกาสอำนวย

สรุปแบบกว้าง ๆ ยุทธการทางทหารของอิสราเอลไม่ได้ทำให้การควบคุมฉนวนกาซาของกลุ่มฮามาสอ่อนแอลงมากนัก อิสราเอลช่วยชีวิตตัวประกันได้เพียงหนึ่งคนจากทั้งหมดประมาณ 240 คนจากการโจมตีลักพาตัวเมื่อ 7 ตุลาคม ตัวประกันส่วนหนึ่งได้รับการปล่อยตัวโดยกลุ่มฮามาสซึ่งยังคงสามารถควบคุมนักรบของตนได้

แม้ฉนวนกาซาถูกทำลายล้างและประสบภาวะขาดแคลนพลังงานอย่างหนัก แต่กลุ่มฮามาสยังคงเผยแพร่วิดีโอโฆษณาชวนเชื่อที่แสดงให้เห็นความโหดร้ายของ IDF ที่กระทำต่อพลเรือนและการสู้รบอันดุเดือดระหว่างนักรบฮามาสและกองทหารอิสราเอล

กลุ่มฮามาสเผยแพร่ข่าวสารโฆษณาชวนเชื่อทางช่องแอปส่งข้อความ Telegram ซึ่งมีสมาชิกมากกว่า 620,000 ราย จากการแจงนับของมหาวิทยาลัยชิคาโก ซึ่งดำเนินโครงการวิจัยความมั่นคงและภัยคุกคาม พบว่า กองพัน Qassam Brigades ปีกทหารของฮามาสได้เผยแพร่วิดีโอและโปสเตอร์เกือบ 200 รายการ ทุกสัปดาห์ตั้งแต่ 11 ตุลาคม 2023 - 22 พฤศจิกายน 2023 ผ่านช่องทางดังกล่าว

หนทางเดียวที่จะกำราบกลุ่มฮามาสได้อย่างถาวร คือ การโจมตีผู้นำและนักรบพร้อมทั้งแยกพวกเขาออกจากประชาชน เรื่องนี้พูดง่าย แต่ทำยาก เนื่องจากกลุ่มฮามาสจัดตั้งสมาชิกและผู้นำจากประชาชนในท้องถิ่นโดยตรง แทนที่จะมาจากต่างประเทศ

สถาบันโลกอาหรับเพื่อการวิจัยและพัฒนา (Arab World for Research and Development) ได้สำรวจความคิดเห็นของชาวปาเลสไตน์ในฉนวนกาซาและพื้นที่ฝั่งตะวันตกของแม่น้ำจอร์แดน (west bank) เมื่อ 14 พฤศจิกายน 2023 พบว่าร้อยละ 76 ของผู้ตอบแบบสอบถามมองกลุ่มฮามาสในแง่บวก

เปรียบเทียบกับร้อยละ 27 ของผู้ตอบแบบสอบถามในทั้งสองดินแดนที่แสดงความเห็นในกันยายน 2023 ระบุว่า กลุ่มฮามาส “สมควรที่จะเป็นตัวแทนชาวปาเลสไตน์มากที่สุด” หมายความว่า ชายชาวปาเลสไตน์มากกว่า 500,000 คนที่มีอายุระหว่าง 18 - 34 ปี ในปัจจุบันพร้อมที่จะถูกชักชวนโดยกลุ่มฮามาสหรือกลุ่มปาเลสไตน์อื่น ๆ ที่มีเป้าหมายโจมตีอิสราเอลและพลเรือน

ผลลัพธ์ของการสำรวจตอกย้ำบทเรียนทางประวัติศาสตร์ ในทางตรงข้ามกับความรู้ดั้งเดิมที่ว่า บุคคลกลายเป็นผู้ก่อการร้ายเพราะความจำใจทางศาสนาหรืออุดมการณ์ แม้บางคนอาจเลือกด้วยความจำใจเพราะหน้าที่ที่ได้รับมอบหมายจากพระเจ้า แต่คนส่วนใหญ่ที่กลายเป็นผู้ก่อการร้ายเพราะที่ดินของพวกเขาถูกยึดไป

---

[1] Israel vowed to eliminate Hamas and its 25,000 fighters - can it be done?  Michael Drummond Foreign news reporter @MikeRDrummond sky news Wednesday 6 December 2023 16:11, UK Available at: https://news.sky.com/story/israel-vowed-to-eliminate-hamas-and-its-25-000-fighters-can-it-be-done-13024154

[2] Israel’s Failed Bombing Campaign in Gaza By Robert A. Pape FOREIGN AFFAIRS December 6, 2023 Available at: https://www.foreignaffairs.com/israel/israels-failed-bombing-campaign-gaza

[3] Lessons from Israel's Wars in Gaza by Raphael S. Cohen, David E. Johnson, David E. Thaler, Brenna Allen, Elizabeth M. Bartels, James Cahill, Shira Efron RAND CORPORATION Oct 18, 2017 Available at: https://www.rand.org/pubs/research_briefs/RB9975.html

[4] Brutal urban warfare awaits Israel’s army in Gaza The Economist Oct 11th 2023 Available at: https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2023/10/11/brutal-urban-warfare-awaits-israels-army-in-gaza

About Kim
Kim is a retired civil servant, specializing in intelligence analysis. He loves productivity hacks, minimalist workflows and CSI series.